Hạt sen mang trong mình vị ngọt, chát và có tính bình. Trong Đông Y mỗi ngày dùng 10-30g hạt sen có tác dụng dưỡng tâm, ích thận, bổ tỳ ( hỗ trợ hệ tiêu hóa), an thai và lợi thủy. Bằng những cách chế biến khác nhau như nấu, hầm. rang xay và tán bột. Hơn thế hạt sen còn được dùng làm thuốc chữa thận hư, mộng tinh, mất ngủ, suy nhược thần kinh. Ngoài ra hạt sen có tác dụng chữa các bệnh da liễu, hôi miệng, rong kinh, bệnh phong và sốt.
Bên trong 100g hạt sen có chứa 350 Kcal, các thành phần chủ yếu bao gồm carbohydrate(63-68%), protein(17-18%), lipid(1,9-2,5%). Hơn thế hạt sen còn là nguồn cung cấp phong phú hàm lượng vitamin C cùng các khoáng chất cần thiết cho cơ thể như Ca, P, Mg, Fe….
Đã có rất nhiều nghiên cứu chỉ ra các lợi ích của hạt sen đến sức khỏe con người. Trong đó, nổi bật là các chất chống oxy hóa có trong nó như axit gallic, axit chlorogenic và epicatechin, các chất này ngăn ngừa các tác động có hại của gốc tự do có trong cơ thể. Ngoài ra hạt sen còn giàu hàm lượng Kaempferol - đây là một hợp chất flavonoid tự nhiên rất hữu ích trong việc kháng khuẩn, chống viêm và chống nhiễm trùng. Tác dụng chống viêm của flavonoid từ hạt sen đã được xác định bằng cách giảm sự hình thành các chất trung gian gây viêm (PGE2, NO, TNFα) và các cytokine tiền viêm (IL-6, IL-1β). Nhờ đó, giúp vết thương và vết mổ lành nhanh, đồng thời có thể điều trị đau miệng và viêm loét hiệu quả. Chính những công dụng trên hạt sen thường được sử dụng để bồi bổ phụ nữ sau sinh để các vết mổ và vết rạch tầng sinh môn mau lành.
Hạt sen không chỉ là một món ăn ngon mà còn mang lại nhiều lợi ích sức khỏe cho cơ thể, nhất là khi được chế biến thành bột cốt sữa hạt sen. Tiến sĩ Dake Tian tại Viện Kushi Institute - Mỹ đã phát hiện ra rằng hạt sen chứa một loại enzyme đặc biệt có tên là L-isoaspartyl methyltransferase, có khả năng cải tạo các protein bị tổn thương trong cơ thể con người. Điều này giúp cải thiện độ săn chắc và đàn hồi của da, giữ cho làn da luôn trẻ trung và rạng rỡ.
Ngoài ra, bột cốt sữa hạt sen còn có tác dụng tốt đối với hệ tiết niệu. Bài tiết melamin từ hạt sen giúp đường tiểu thông suốt, tránh tình trạng lắng cặn gây khó chịu. Khi melamin vào cơ thể, chúng không được chuyển hóa tại gan mà đào thải trực tiếp qua thận. Trong máu, khi melamin gặp acid cyanuric, chúng sẽ phản ứng với nhau trong các ống thận, hình thành nên các chất kết tinh, các chất kết tinh này lớn dần gây ra tắc nghẽn làm cho ống thận không tạo được nước tiểu và cũng không đào thải được nước tiểu - đây chính là nguyên nhân dẫn đến suy thận, hoại tử thận, thậm chí là tử vong, đặc biệt ở trẻ nhỏ.