Sâm Ngọc Linh (Panax vietnamensis Ha et Grushv.)
còn gọi là sâm Việt Nam, là một cây thuốc quý của Việt Nam. Trong những
năm qua, việc khai thác, mua bán sâm Ngọc Linh quá mức khiến sâm mọc tự
nhiên dần cạn kiệt nên người ta đã tiến hành nhân giống và trồng sâm
Ngọc Linh. Tuy nhiên, việc này gặp nhiều khó khăn do thời gian nuôi
trồng kéo dài và năng suất thấp. Do vậy, cần thiết nghiên cứu các kỹ
thuật giúp sản xuất nhanh sinh khối mang dược tính của loài sâm này.
Sâm Ngọc Linh, còn gọi là sâm Việt Nam
Đề
tài tiến hành các nội dung gồm nhân nhanh và lưu giữ vật liệu (rễ tóc)
phục vụ công tác nghiên cứu; nghiên cứu khả năng nhân nhanh sinh khối rễ
tóc sâm Ngọc Linh trên các hệ thống nuôi cấy; khảo sát ảnh hưởng của
methyl jasmonate (MeJa) và acid linolenic lên khả năng sinh tổng hợp
hoạt chất saponin trong các dòng rễ thí nghiệm.
Kết
quả cho thấy, đối với phương pháp nuôi cấy lỏng lắc, mật độ mẫu ban đầu
1g/200 ml rễ tóc là thích hợp. Với mật độ này, các rễ nuôi cấy trên
bình tam giác 500ml chứa 200 ml môi trường và lắc 100 vòng/phút cho hệ
số nhân 9,5-12 lần sau 2 tháng nuôi cấy.
Phương
pháp nuôi cấy trên hệ thống ngập chìm tạm thời TIS (Đài Loan): mật độ
mẫu ban đầu 3g/250ml, nuôi cấy trên bình TIS có chứa 250ml môi trường và
được cài đặt tần suất ngập 5 giờ /lần, thời gian ngập 3 phút là thích
hợp để nhân nhanh rễ tóc. Ở điều kiện nuôi cấy này, hệ số nhân nhanh
dòng rễ A đạt 13,3 và dòng rễ A đạt 19,8 lần sau 2 tháng.
Phương
pháp nuôi cấy trên hệ thống bioreactor: mật độ mẫu ban đầu 100g/12 lít,
nuôi cấy trên bình bioreactor 18 lít chứa 12 lít môi trường làm việc,
lượng khí đi vào bình bioreaactor là 0,5 ml/giây trong suốt quá trình
nuôi cấy hoặc giai đoạn 20 ngày đầu nuôi cấy với lượng khí đưa vào bình
là 0,3ml/giây, giai đoạn sau là 0,5ml/giây với ống dẫn khí có đường kính
1cm là thích hợp. Với điều kiện nuôi cấy này, hệ số nhân rễ tóc trên
bioreactor đối với dòng A lến đến 20,2 lần và dòng D 20,7 lần sau 2
tháng.
Bổ
sung acid linolenic hiệu quả kích thích tăng saponin kém hơn so với bổ
sung MeJa. Bổ sung MeJa với nồng độ 150-200 μmol có tác dụng kích thích
tốt hơn các nghiệm thức có nồng độ từ 0-100 μmol. Đề tài cũng xây dựng
quy trình nhân nhanh sinh khối rễ tóc sâm Ngọc Linh có hàm lượng saponin
cao, cho phép nhân nhanh sinh khối rễ tóc trong phòng thí nghiệm và rễ
chứa các saponin, đặc biệt là Majonoside R2 (MR2). Kết quả nghiên cứu
này là tiền đề cho các nghiên cứu tiếp theo, hướng tới ứng dụng sản xuất
các sản phẩm chiết xuất từ sâm Ngọc Linh.