Động vật thủy sản như tôm, cá có vị giác và khứu giác nhạy cảm hơn hẳn động vật trên cạn, nên chất dẫn dụ luôn là phụ gia quan trọng trong thành phần của thức ăn dành cho thủy sản giúp làm tăng vị ngon của thức ăn, làm tăng khả năng sử dụng thức ăn của tôm và giảm lượng thức ăn thừa của tôm thải ra. Thông thường, các đơn vị nuôi thủy sản thường sử dụng bột gan mực, bột mực, dịch cá, dịch tôm và nhiều hợp chất hữu cơ khác làm các chất dẫn dụ sử dụng trong thức ăn thủy sản, bởi đó là nguồn cung cấp dồi dào các loại acid amin tự do.
Tuy nhiên, do các chất dẫn dụ như dịch cá hay bột gan mực kể trên đa phần chứa đạm thô chưa được cắt thành mạch ngắn nên độ đạm tiêu hoá và tác dụng dẫn dụ thấp. Bởi thế, một số nhà sản xuất công nghiệp đã tiến hành sản xuất chitin từ vỏ tôm với công nghệ sử dụng acid để khoáng hóa vỏ tôm, tiếp theo sử dụng xút để khử protein. Mặt hạn chế của công nghệ này là tạo ra nguồn nước ô nhiễm chứa dịch thải acid và kiềm hóa.
Để giải quyết vấn đề trên, các nhà khoa học trên thế giới đã nghiên cứu công nghệ dùng enzyme thủy phân protein từ phụ phẩm tôm (đầu, vỏ) nhằm giảm tác động xấu đến môi trường đồng thời vẫn có khả năng sản xuất được dịch thủy phân cân bằng tối ưu các acid amin. Phương pháp thủy phân protein được sử dụng rộng rãi trong sản xuất các loại thuốc cho vận động viên thể thao vì các acid amin dễ hấp thu nhanh chóng và trực tiếp vào cơ thể, bổ sung các dưỡng chất cần thiết cho các mô cơ ngay lập tức. Ngoài ra, thủy phân protein còn được ứng dụng trong ngành công nghệ sinh học, nó là chất bổ sung cho quá trình nuôi cấy tế bào.
Về cơ bản, các thành phẩm dịch thủy phân kể trên là chất dẫn dụ thế hệ mới chứa nhiều dinh dưỡng như acid amin, peptide và các vi lượng khác, đồng thời dịch thủy phân còn giúp tăng sức đề kháng và giảm stress cho vật nuôi. Sản phẩm dịch thủy phân nhập khẩu đa phần được sản xuất từ nội tạng cá ngừ, nhuyễn thể và các loại cá biển khác nên giá bán khá cao.
Ứng dụng công nghệ enzyme thủy phân phụ phẩm tôm, VietNam Food đã sản xuất ra
dịch tôm thủy phân (SSE) chứa một một tập hợp các acid amin tự do và các peptide. Sản phẩm SSE đã đạt chứng nhận sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu quốc gia năm 2019 do Bộ Công thương trao tặng.
Sản phẩm SSE là dịch chứa 20% protein với độ tiêu hóa protein đạt 90% – 95% với hàm lượng astaxanthin 11,45 ppm. Sản phẩm này chứa 1,47% aspartic acid, 0,71% serine, 2,33% glutamic acid, 1,43% glycine, 0,56% histidine, 1,22% arginine, 0,83% threonine, 2,17% alanine, 1,01% proline, 0,23% cystine, 0,64% tyrosine, 1,14% valine, 0,46% methionine, 0,95% lysine, 0,90% isoleucine, 1,43% leucine và 1,04% phenyl alanine.
Sản phẩm dịch tôm thủy phân (SSE) có những ưu điểm sau:
- Tạo mùi kích thích vị giác và khứu giác, giúp vật nuôi ăn ngon hơn, nhiều hơn, tăng trọng nhanh và giảm tỷ lệ chuyển đổi thức ăn FCR (Feed Conversion Rate)
- Cung cấp các chất dinh dưỡng cần thiết cho động vật nhờ hàm lượng đạm tiêu hoá cao, nhiều acid amin tự nhiên và các vi lượng quan trọng khác
- Giảm stress, tăng sức đề kháng và tỷ lệ sống sót
- Tăng năng suất nuôi trồng và mang đến lợi nhuận cao hơn cho người chăn nuôi
Thử nghiệm sử dụng dịch thủy phân SSE trên cá rô phi nuôi trong 15 bể composite (thể tích 500 lít nước) với 5 công thức sản xuất thức ăn phối trộn bột cá, bánh dầu nành, cám gạo, khoai mì lát, dầu cá và premix vitamin-khoáng để tạo thành thức ăn chứa 32% protein và 5% lipid. Thức ăn 1, đối chứng, chứa 5% bột cá. Thức ăn 2 không chứa bột cá. Thức ăn 3 không bột cá và phun áo bên ngoài thức ăn 2% dịch tôm SSE. Thức ăn 4 không bột cá và trôn thêm 1% dịch tôm SSE vào bồn trôn trước khi ép viên. Thức ăn 5 không bột cá và trộn them 2% dịch tôm SSE. Kết quả thử nghiệm cho thấy thức ăn không sử dụng bột cá và bổ sung 2% dịch SSE giúp cải thiện hơn tỉ lệ sống của cá và cho kết quả tăng trọng, hiệu quả sử dụng tương đương thức ăn sử dụng 5% bột cá.
Nhờ đó, khi sử dụng dịch tôm thủy phân SSE, đơn vị nuôi thủy sản có thể đạt doanh thu tăng từ 4-11% trong khi chi phí thức ăn giảm hơn 3,5%. Mặt khác, tỷ lệ sống sót cùng sức đề kháng cũng tăng từ 8-12%.
Kim Hoàn